Rzecznik Praw Obywatelskich wniós³ do S¹du Najwy¿szego kasacjê na korzyœæ mê¿czyzny, którego s¹d skierowa³ do zamkniêtego szpitala psychiatrycznego po kradzie¿y kilkunastu butelek alkoholu.
To kolejna interwencja RPO w sprawie osób, które wesz³y w konflikt z prawem, a z powodu niepe³nosprawnoœci umys³owej lub choroby psychicznej, s¹ uznawane za niepoczytalne. Wtedy s¹d umarza postêpowanie karne i decyduje o umieszczeniu sprawcy w zak³adzie psychiatrycznym w ramach tzw. œrodka zabezpieczaj¹cego. Najczêœciej – bezterminowo.
W ten sposób za stosunkowo drobne przestêpstwa mo¿na trafiæ do zamkniêtego zak³adu nawet na kilkanaœcie lat - to o wiele d³u¿ej ni¿ wynosi maksymalna kara wiêzienia za takie czyny. Najg³oœniejszy by³ przypadek pana Feliksa, który w zak³adzie spêdzi³ 11 lat w ramach œrodka zabezpieczaj¹cego w zwi¹zku z groŸbami karalnymi wobec s¹siadów. W jego sprawie RPO z³o¿y³ skuteczn¹ kasacjê. W innych interwencjach chodzi³o o kradzie¿ 7 paczek kawy lub u¿ywanego roweru.
Podobna jest sprawa z³odzieja alkoholu. Mê¿czyŸnie postawiono zarzuty kradzie¿y z dyskontu kilkunastu butelek, g³ównie whisky, o ³¹cznej wartoœci ok. 900 z³. Przy czym oskar¿ony dzia³a³ jako recydywista.
Prokurator wniós³, by S¹d Rejonowy w K. umorzy³ postêpowanie przeciw podejrzanemu, gdy¿ w chwili pope³nienia czynu by³ niepoczytalny. Z³o¿y³ wniosek o zastosowanie œrodka zabezpieczaj¹cego w postaci umieszczenia sprawcy w zamkniêtym zak³adzie psychiatrycznym.
S¹d wniosek uwzglêdni, nikt nie wniós³ za¿alenia, wiêc orzeczenie sta³o siê prawomocne. Od lata 2019 r. mê¿czyzna przebywa w oddziale zamkniêtym. Ostatnio s¹d przed³u¿y³ mu ten pobyt.
Po przeanalizowaniu akt sprawy RPO stwierdzi³, ¿e s¹d przeoczy³, i¿ warunkiem takiej izolacji jest "znaczna spo³eczna szkodliwoœæ" pope³nionego czynu - czego w tym przypadku trudno siê dopatrzyæ. S¹d nie wykaza³ te¿, ¿e nie mo¿na leczyæ mê¿czyzny bez zamykania go w szpitalu.
Z tego powodu RPO zaskar¿y³ postanowienie s¹du w ca³oœci na korzyœæ podejrzanego. S¹dowi zarzuci³ ra¿¹ce i maj¹ce istotny wp³yw na jego treœæ naruszenie prawa.
- S¹d w ogóle nie rozwa¿y³, czy stosowanie œrodka zabezpieczaj¹cego jest dopuszczalne. W uzasadnieniu napisa³ jedynie, ¿e: „W aktualnym stanie psychicznym podejrzanego prawdopodobieñstwo pope³nienia przez niego podobnych czynów w przysz³oœci jest wysokie i dlatego konieczne jest, sugerowane przez bieg³ych, dalsze leczenie w warunkach szpitala psychiatrycznego". Tymczasem to nie samo wysokie prawdopodobieñstwo pope³nienia ponownego czynu przes¹dza o dopuszczalnoœci izolacji, ale tak¿e znaczna spo³eczna szkodliwoœæ czynu. A do tego uzasadnienie odnosi siê lakonicznie: „Podejrzany dopuœci³ siê czynu o znacznej spo³ecznej szkodliwoœci, gdy¿ pope³niony wystêpek charakteryzuje siê wysokim stopniem ujemnej spo³ecznie treœci" - argumentuje RPO.
