Rząd bez pomysłu na miliardy euro pożyczki z Unii

Wykorzystanie Funduszu Odbudowy niew¹tpliwie da polskiej gospodarce, trawionej przez pandemiczny kryzys, konieczny ³yk œwie¿ego powietrza i nowy impuls rozwojowy – komentuj¹ ekonomiœci. Zespó³ Banku Pekao oszacowa³ nawet, ¿e w latach 2022–2024 nale¿y oczekiwaæ, i¿ projekty finansowane z tego funduszu mog¹ podnosiæ dynamikê polskiego PKB o 1–1,5 pkt proc. rocznie. Oznacza to, ¿e tempo wzrostu gospodarczego mo¿e przekroczyæ 5 proc.

Jednoczeœnie ekonomiœci zauwa¿aj¹, ¿e taki wynik jest mo¿liwy do osi¹gniêcia pod warunkiem, ¿e Polska wykorzysta ca³oœæ dostêpnych dla nas œrodków z Funduszu Obudowy. Czyli zarówno czêœæ dotacyjn¹, wynosz¹c¹ ok. 23,9 mld euro, jak i czêœæ po¿yczkow¹, która jest nawet o 40 proc. wiêksza i wynosi 34,2 mld euro. Tymczasem o planach rz¹du w tym zakresie nic nie wiadomo.

– W drugim kroku bêdziemy korzystaæ z tych po¿yczek, bo one s¹ dla gospodarki bardzo potrzebne, natomiast w pierwszej kolejnoœci przedstawia siê czêœæ dotacyjn¹, bo ona jest najszybciej do wydania, jest najatrakcyjniejsza – mówi³ wiceminister. I przekonywa³, ¿e rz¹dowe plany i reformy bêd¹ rozbudowywane o kolejne komponenty – jeœli pojawi siê potrzeba, to tak¿e o korzystanie z instrumentów zwrotnych.

Resort funduszy i polityki regionalnej, dopytywany przez „Rzeczpospolit¹", zaznaczy³ te¿, ¿e nie wszystkie kraje obecnie deklaruj¹ skorzystanie z po¿yczek. „Z rozmów roboczych wiemy, ¿e wiele krajów bêdzie o tym decydowaæ na póŸniejszym etapie, po akceptacji krajowych planów odbudowy" – czytamy w odpowiedzi.

Im mniej, tym gorzej

Brak informacji o czêœci po¿yczkowej w projekcie KPO wpisuje siê w trwaj¹c¹ od jakiegoœ czasu dyskusjê, czy Polska w ogóle jest zainteresowana tym komponentem unijnej oferty. Bo chocia¿ d³ug zaci¹gniêty przez ca³¹ Uniê Europejsk¹ by³by tañszy ni¿ d³ug zaci¹gniêty przez sam¹ Polskê, to nie brakuje opinii, ¿e nam siê to nie op³aca. ¯e w kraju, dziêki niestandardowym instrumentom polityki pieniê¿nej prowadzonej przez nasz bank centralny, mo¿na wygenerowaæ równie tani pieni¹dz, a lepszy, bo „polski".

– Nie chcia³bym siê odnosiæ do tej dyskusji, ale faktem jest, ¿e w naszych scenariuszach makroekonomicznych dotycz¹cych wp³ywu KPO na gospodarkê musimy na razie przyj¹æ wykorzystanie tylko czêœci dotacyjnej – mówi Jakub Borowski, g³ówny ekonomista Credit Agricole Bank Polska. – A im mniej pieniêdzy p³ynie do gospodarki w postaci ró¿nych projektów i inwestycji, tym mniejszy jest wp³yw na dynamikê PKB – dodaje Leszek K¹sek, ekonomista ING Banku Œl¹skiego.

Efekty w 2022 r.

Warto tu dodaæ, i¿ na wtorkowym posiedzeniu rz¹du nie bêdzie rozpatrywana tzw. ustawa o dochodach w³asnych UE, która jest de facto podstaw¹ do uruchomienia unijnego Funduszu Odbudowy. Fundusz ma byæ finansowany m. in. ze wspólnego d³ugu, a to musz¹ ratyfikowaæ wszystkie pañstwa cz³onkowskie. Na posiedzeniu dwa tygodnie temu rz¹d nie przyj¹³ ustawy, sprzeciwi³a siê temu Solidarna Polska. Minister Buda zapewnia³ jednak, ¿e istnieje wiêkszoœæ parlamentarna dla przyjêcia tego rozwi¹zania.

Na informacje, co dalej z czêœci¹ po¿yczkow¹ w KPO, trzeba wiêc bêdzie poczekaæ. Zreszt¹ tak¿e efektów czêœci dotacyjnej nie zobaczmy zbyt szybko. – Realizacja KPO bêdzie swego rodzaju wyœcigiem z czasem. Im szybciej zostan¹ ustalone i zaakceptowane projekty, tym szybszy bêdzie efekt gospodarczy. Realistycznie rzecz bior¹c, prawdopodobnie nie nast¹pi to jednak przed 2022 r. – analizuje zespó³ Pekao.

Czêœæ zaproponowanych w KPO projektów to kontynuacja ju¿ trwaj¹cych programów i inwestycji. Mo¿na tu wymieniæ choæby program „Czyste powietrze" (dotacje na wymianê starych pieców dla gospodarstw domowych), który ma byæ zasilony kwot¹ ponad 3 mld euro. Podobnie z projektem modernizacji infrastruktury kolejowej czy wymiany autobusów w komunikacji miejskiej na niskoemisyjne – tego typu przedsiêwziêcia s¹ realizowane i wspierane od lat.

Budowanie od podstaw

Ale jest te¿ sporo nowych programów, które trzeba zbudowaæ praktycznie od podstaw. Dobrym przyk³adem mo¿e byæ nowy fundusz rozwoju potencja³u mobilnoœci zeroemisyjnej. Fundusz ma dysponowaæ ogromn¹ kwot¹ 1,16 mld euro (prawie 5 proc. ca³ego dotacyjnego KPO), ma dokonywaæ wejœæ kapita³owych, udzielaæ po¿yczek i dotacji, ale nie do koñca wiadomo, na jakich zasadach ma dzia³aæ. Podobnie zbudowania ca³ego systemu, wraz z okreœleniem celów, instytucji zarz¹dzaj¹cych wymaga projekt wsparcia farm wiatrowych (437 mln euro) czy bran¿ i firm najbardziej poszkodowanych przez koronakryzys (300 mln euro).

– Rzeczywiœcie, niepokoj¹ce mo¿e byæ tempo realizacji projektów i inwestycji zaplanowanych w KPO – zaznacza Leszek K¹sek. – Czêœæ przedsiêwziêæ wydaje siê na tyle niedojrza³a, ¿e znacz¹ce dla gospodarki fundusze zaczn¹ p³yn¹æ zapewne w 2022 czy nawet w 2023 roku – ocenia. Rz¹d zak³ada, ¿e dotacyjn¹ czêœæ Funduszu Odbudowy wykorzysta do koñca 2026 roku.

Opinia dla „rz"

Pawe³ Wojciechowski, g³ówny ekonomista Pracodawców RP

Rz¹d zak³ada wzrost stopy inwestycji. I zapewne si³¹ rzeczy tak bêdzie. Mo¿na jednak mieæ w¹tpliwoœci, czy poprawi siê klimat inwestycyjny dla biznesu. Rz¹d w KPO stwierdza, ¿e „nie ma wprost powi¹zania pomiêdzy zmianami w s¹downictwie a klimatem inwestycyjnym", i w zwi¹zku z tym nie planuje reform w tym zakresie. Moim zdaniem jest wprost odwrotnie.