Brak strategii informatyzacji s¹downictwa, podatny na manipulacje system losowego przydzielania spraw sêdziom, zapaœæ elektronicznego postêpowania upominawczego - to najwa¿niejsze zarzuty Najwy¿szej Izby Kontroli stawiane Ministerstwu Sprawiedliwoœci po kontroli realizacji projektów informatycznych, które mia³y usprawniæ wymiar sprawiedliwoœci.
Raport pokontrolny NIK opublikowa³a wczoraj na swojej stronie internetowej. W grudniu otrzymali go pos³owie.
Izba sprawdzi³a, czy cztery projekty informatyczne realizowane w MS faktycznie usprawniaj¹ funkcjonowanie wymiaru sprawiedliwoœci. Chodzi o system teleinformatyczny wspomagaj¹cy Elektroniczne Postêpowanie Upominawcze (EPU), tzw. e-protokó³, czyli protokó³ elektroniczny w s¹dach powszechnych dla spraw cywilnych i wykroczeniowych, Elektroniczne Potwierdzenie Odbioru (EPO) oraz System Losowego Przydzia³u Spraw (SLPS).
W ocenie NIK ustanowione przez Ministra Sprawiedliwoœci struktury organizacyjne oraz procedury zarz¹dzania projektami nie zapewnia³y skutecznej i terminowej realizacji tych przedsiêwziêæ.
Najwiêksza liczba stwierdzonych nieprawid³owoœci dotyczy³a w³aœnie SLPS – jednego z najwa¿niejszych przedsiêwziêæ resortu Zbigniewa Ziobry i jedynego projektu z badanej próby, którego wdra¿anie by³o prowadzone samodzielnie przez komórki organizacyjne Ministerstwa Sprawiedliwoœci. NIK negatywnie oceni³a sposób realizacji tego przedsiêwziêcia i stwierdzi³a, ¿e jego cele nie zosta³y osi¹gniête.
Kontrolerzy wskazali m.in. na: nieopracowanie planu projektu oraz dokumentacji technicznej potrzebnej do utrzymania systemu, nieprawid³owe zdefiniowanie potrzeb szkoleniowych u¿ytkowników, rozpoczêcie z opóŸnieniem praktycznych szkoleñ warsztatowych, brak rzetelnych testów odbiorczych (tak¿e z póŸniejszymi u¿ytkownikami) kolejnych wersji systemu, blisko pó³toraroczne opóŸnienie w przeprowadzeniu testów bezpieczeñstwa SLPS oraz w zakresie opracowania procedury obs³ugi zg³oszeñ u¿ytkowników. W rezultacie dosz³o do tego, ¿e poszczególne elementy nie zosta³y zrealizowane w pe³nym zakresie oraz w za³o¿onych terminach.
Kontrola wykaza³a równie¿, ¿e obecnie w systemie SLPS brak jest mechanizmów zabezpieczaj¹cych przed dzia³aniami ograniczaj¹cymi „losowoœæ" przydzia³u spraw referentom. Innymi s³owy - system jest podatny na manipulacje.
NIK oceni³a negatywnie d³ugotrwa³e niedostosowanie do obowi¹zuj¹cych przepisów prawa jednego ze strategicznych systemów w wymiarze sprawiedliwoœci (Elektroniczne Postêpowanie Upominawcze). Braki systemu informatycznego skutkowa³y wy³¹czeniem automatyzacji kluczowych procesów realizowanych w EPU (trwaj¹cym nawet przez okres ponad jednego roku) oraz koniecznoœci¹ wykonywania dodatkowych, pracoch³onnych czynnoœci przez referentów poszczególnych spraw. Na przyk³ad, w zwi¹zku z wydaniem postanowienia koryguj¹cego nakaz zap³aty w zakresie wysokoœci odsetek, referendarz s¹dowy musia³ wykonaæ w EPU a¿ 14 dodatkowych czynnoœci. To mocno wyd³u¿y³o czas trwania postêpowañ spowodowa³o trudnoœci w opanowaniu wp³ywu spraw.
W przypadku E-protoko³u NIK pozytywnie oceni³a realizacjê celów i produktów projektu, lecz wskaza³a, ¿e nie monitorowano efektów wdro¿enia tego narzêdzia. Nie wiadomo zatem jak wp³ynê³o ono na czas trwania i koszty postêpowañ s¹dowych.
Spoœród czterech zbadanych projektów, NIK oceni³a pozytywnie tylko jeden z nich – Elektroniczne Potwierdzenie Odbioru. Zwróci³a jednak uwagê, ¿e i tu nie wykorzystano mo¿liwoœci optymalizacji tego przedsiêwziêcia.
NIK stwierdzi³a, ¿e wdro¿one w MS procedury zarz¹dzania projektami by³y wielokrotnie ignorowane i pomijane (np. przy realizacji przedsiêwziêæ SLPS i EPU), a w niektórych przypadkach wrêcz utrudnia³y zarz¹dzanie ryzykami wystêpuj¹cymi w realizacji projektów. Nie zapewnia³y tak¿e bezzw³ocznej reakcji kierownictwa resortu oraz w³aœciwych departamentów Ministerstwa na sytuacje kryzysowe, powoduj¹c w konsekwencji np. trwaj¹ce ponad rok za³amanie funkcjonowania systemu informatycznego obs³uguj¹cego elektroniczne postêpowanie upominawcze.
Resort Zbigniewa Ziobry odniós³ siê do wyników kontroli. Wskaza³ m.in., ¿e raport NIK dotyczy zaniechañ i decyzji osób kieruj¹cych resortem w latach 2008-2015 i to one wp³ynê³y niekorzystnie na realizacjê projektów w latach 2016-2020. Do raportu do³¹czono pismo dyrektora generalnego MS Rados³awa P³ucisza, a tak¿e odpowiedŸ na nie prezesa NIK Mariana Banasia.
