Ustrój i kompetencje
Radny ma obowi¹zek uczestniczyæ w pracach rady gminy i jej komisji raz innych instytucji samorz¹dowych, do których zosta³ wybrany lub desygnowany.
Rada gminy ustalaj¹c sk³ad osobowy komisji nie ma obowi¹zku pozyskania zgody radnego na kandydowanie do okreœlonej komisji.
Organem stanowi¹cym i kontrolnym w gminie jest rada gminy (art. 15 ust. 1 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorz¹dzie gminnym; dalej: u.s.g.). Ze swojego grona mo¿e ona powo³ywaæ sta³e i doraŸne komisje do okreœlonych zadañ, ustalaæ przedmiot ich dzia³ania oraz sk³ad osobowy (art. 21 ust. 1 u.s.g.). Rada gminy jest upowa¿niona do ustalania sk³adu osobowego komisji, ale w ramach obowi¹zuj¹cego w tym zakresie porz¹dku prawnego, który tworz¹ m.in. przepisy statutu gminy okreœlaj¹cego organizacjê wewnêtrzn¹ oraz tryb pracy organów gminy (art. 22 ust. 1 u.s.g.).
Radni maj¹ obowi¹zek braæ udzia³ w pracach rady gminy i jej komisji oraz innych instytucji samorz¹dowych, do których zostali wybrani lub desygnowani (art. 24 ust. 1 u.s.g.).
Oznacza to, ¿e radny powinien aktywnie i czynnie uczestniczyæ w pracach rady, komisji, czy innych instytucji i dzia³aæ w interesie spo³ecznoœci lokalnej. Potwierdzi³ to NSA w wyroku z 26 listopada 2019 r. (sygn. akt II OSK 2674/19) w którym okreœli³, ¿e „radny powinien aktywnie uczestniczyæ w pracach rady i komisji, dzia³aæ w interesie spo³ecznoœci lokalnej, kieruj¹c siê dobrem wspólnoty samorz¹dowej, pozostawiaj¹c na uboczu dzia³alnoœci publicznej swój w³asny interes, czy interes ugrupowania politycznego, którego jest cz³onkiem".
Rada gminy dokonuj¹c wyboru, czy desygnuj¹c radnego do sk³adu danej komisji nie jest zobligowana do odebrania od niego oœwiadczenia o wyra¿eniu zgody na kandydowanie. Stanowisko to potwierdzi³ NSA w wyroku z 26 listopada 2019 r. (sygn. akt II OSK 2672/19) w którym orzek³, ¿e „¿aden przepis prawa powszechnie obowi¹zuj¹cego nie nak³ada na radê gminy obowi¹zku odebrania od radnego oœwiadczenia, czy wyra¿a zgodê na kandydowanie do sk³adu okreœlonej komisji. Trzeba mieæ jednak na wzglêdzie, ¿e radny zgodnie z art. 23 ust. 1 tej ustawy powinien siê kierowaæ przede wszystkim dobrem wspólnoty samorz¹dowej gminy, a z treœci œlubowania okreœlonego w art. 23a ust. 1 u.s.g. wynika, ¿e swoje obowi¹zki ma traktowaæ rzetelnie i uczciwie, Treœæ œlubowania wskazuje, ¿e zawiera ono oœwiadczenie o podjêciu przez radnego obowi¹zków wynikaj¹cych z mandatu".
Wprowadzenie wymogu uzyskania zgody radnego na kandydowanie do sk³adu okreœlonej komisji mog³oby negatywnie wp³ywaæ na sprawne i rzetelne funkcjonowanie organu stanowi¹cego i kontrolnego gminy. Mianowicie w przypadku niewyra¿enia przez radnych zgody na prace w komisjach, dzia³alnoœæ tych organów by³aby ograniczona i nieskuteczna w wype³nianiu swoich zadañ i uprawnieñ.
NSA w wyrokach z 26 listopada 2019 r. (sygn. akt II OSK 2673/19 i II OSK 2674/19) wskaza³, ze „brak mo¿liwoœci ustalenia sk³adu komisji mo¿e doprowadziæ do parali¿u pracy rady, a co za tym idzie – do braku skutecznoœci w realizacji zadañ i kompetencji przypisanych ustawowo organowi stanowi¹cemu gminy. Taki stan destabilizacji prac rady, poprzez brak aktywnoœci organów pomocniczych, jakimi s¹ komisje, w konsekwencji mo¿e skutkowaæ wszczêciem procedury nadzorczej na podstawie art. 96 lub art. 97 u.s.g."
Podstawa prawna: art. 15 ust. 1, art. 21 ust. 1, art. 22 ust. 1, art. 23 ust. 1, art. 24 ust. 1 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorz¹dzie gminnym (tekst jedn. DzU z 2020 r., poz. 713; ost. zm. DzU z 2020 r., poz. 1378)
