Ponad 213 mln z³ zas¹dzono w latach 2016–2019 od funkcjonariuszy publicznych, którzy ra¿¹co naruszyli prawo.
Trudno wiêc uznaæ, ¿e ustawa o odpowiedzialnoœci maj¹tkowej funkcjonariuszy publicznych za ra¿¹ce naruszenie prawa jest aktem martwym – mówi resort sprawiedliwoœci.
Skomplikowana procedura
Zarzut, ¿e nie dzia³a, pojawi³ siê w interpelacji grupy pos³ów Polskiego Stronnictwa Ludowego. Wskazali, ¿e ustawowa procedura ustalenia odpowiedzialnoœci maj¹tkowej funkcjonariuszy publicznych jest skomplikowana, co w po³¹czeniu z przewlek³oœci¹ postêpowañ s¹dowych powoduje, ¿e w odbiorze publicznym odpowiedzialnoœæ funkcjonariuszy za z³amanie prawa jest wrêcz iluzoryczna.
– Ustawa zosta³a wprowadzona, by zapewniæ „silniejszy i bardziej skuteczny mechanizm zabezpieczaj¹cy praworz¹dne dzia³anie administracji publicznej – przypomina mec. Katarzyna Komulainen, partner w kancelarii Andersen Tax & Legal Matyka i Wspólnicy sp.k.
Zgodnie z ustaw¹, aby funkcjonariusz odpowiedzia³ finansowo za swoje dzia³anie przed Skarbem Pañstwa czy jednostk¹ samorz¹du terytorialnego, wpierw musi zostaæ zobligowany na podstawie orzeczenia s¹du b¹dŸ zawartej ugody do wyp³acenia odszkodowania za szkodê wyrz¹dzon¹ przy wykonywaniu w³adzy publicznej z ra¿¹cym naruszeniem prawa. W drugim etapie, zgodnie z art. 7 ust. 1 ustawy, w terminie 14 dni od wyp³aty kierownik podmiotu odpowiedzialnego, który wyp³aci³ odszkodowanie, sk³ada do prokuratora okrêgowego wniosek o przeprowadzenie postêpowania wyjaœniaj¹cego.
– Ustawa przewiduje pewien automatyzm dzia³ania. Kierownik organu musi zawiadomiæ prokuraturê o ka¿dej wyp³acie odszkodowania lub zadoœæuczynienia. Prokurator ma obowi¹zek przeprowadziæ postêpowanie wyjaœniaj¹ce i podj¹æ decyzjê o dochodzeniu lub niedochodzeniu nale¿noœci od funkcjonariuszy publicznych – wyjaœnia Pawe³ Michalski, radca prawny SENDERO Tax & Legal.
– Podstaw¹ odpowiedzialnoœci funkcjonariusza publicznego jest jego wina w naruszeniu prawa, przy czym musi byæ ono ra¿¹ce. W orzecznictwie uznaje siê je m.in. za „oczywist¹ sprzecznoœæ pomiêdzy treœci¹ przepisu a rozstrzygniêciem objêtym decyzj¹" – dodaje mec. Katarzyna Komulainen.
Co mówi¹ dane
W ocenie Marcina Warcho³a, wiceministra sprawiedliwoœci, taka procedura nale¿ycie zabezpiecza interesy poszkodowanego. Nakierowana jest bowiem na to, by wyrz¹dzona mu szkoda zosta³a mo¿liwie szybko naprawiona.
– Przepisów ustawy nie mo¿na uznaæ za martwe, obrazuj¹ to zgromadzone dane statystyczne o prawomocnie zas¹dzonych odszkodowaniach i zadoœæuczynieniach od funkcjonariuszy publicznych w s¹dach rejonowych, okrêgowych i apelacyjnych – argumentuje wiceminister.
– Liczba funkcjonariuszy publicznych skazanych za ra¿¹ce naruszenie prawa od 2016 r. do I po³. 2019 r. wynosi: w s¹dach rejonowych rozstrzygniêcia – 94 sprawy, w s¹dach okrêgowych I i II instancji – 425 spraw, a w s¹dach apelacyjnych ³¹cznie – 214 spraw – wylicza Warcho³ w odpowiedzi na interpelacjê.
Sprawy jeszcze trwaj¹
Zabrak³o w niej jednak danych o zas¹dzonych kwotach zadoœæuczynieñ i odszkodowañ. Resort podzieli³ siê nimi ju¿ na proœbê „Rz". Wynika z nich, ¿e od 2016 r. do I po³. 2019 r. (œwie¿szymi danymi resort nie dysponuje) s¹dy rejonowe, okrêgowe i apelacyjne prawomocnie orzek³y ³¹cznie ponad 213 mln z³ odszkodowañ i zadoœæuczynieñ.
– Ustawa obowi¹zuje ju¿ blisko dziesiêæ lat. Podane liczby nie s¹ wiêc szczególnie imponuj¹ce. Ciekawie by³oby porównaæ je z liczb¹ oraz kwot¹ odszkodowañ i zadoœæuczynieñ wyp³aconych w tym czasie przez organy w³adzy publicznej za szkody wyrz¹dzone przy wykonywaniu w³adzy publicznej z ra¿¹cym naruszeniem prawa. Wydaje siê, ¿e by³aby to kwota du¿o wy¿sza ni¿ 213 mln z³ – komentuje mec. Michalski. – Warto jednak pamiêtaæ, ¿e statystka Ministerstwa Sprawiedliwoœci nie obejmuje spraw w toku. Sprawy odszkodowawcze potrafi¹ ci¹gn¹æ siê latami. Nie mo¿na wiêc wykluczyæ, ¿e wiele spraw z ostatniej dekady jeszcze trwa – zastrzega prawnik.
