Moda na detaliczne obligacje skarbowe uwidoczni³a siê w Polsce w 2015 r. Wtedy sprzeda¿ tych instrumentów wzros³a o 18 proc., a nastêpne lata by³y pod tym wzglêdem jeszcze lepsze. W 2017 r. popyt na obligacje oszczêdnoœciowe wyniós³ 6,9 mld z³, przebijaj¹c poprzedni rekord z 2008 r. Ka¿dy kolejny rok przynosi³ nowy rekord.
W 2019 r. inwestorzy indywidualni kupili obligacje skarbowe za niespe³na 17,3 mld z³, a w ujêciu netto – czyli pomijaj¹c transakcje zamiany – za 13,8 mld z³. By³y to kwoty – odpowiednio – o 36 i 51 proc. wiêksze ni¿ w 2018 r.
W 2020 r., jak poda³o w pi¹tek Ministerstwo Finansów, sprzeda¿ obligacji oszczêdnoœciowych wynios³a 28,4 mld z³ brutto i 23,8 mld z³ netto. W porównaniu do poprzedniego roku wzros³a wiêc o – odpowiednio – 64 i 73 proc. Wiêkszy wzrost sprzeda¿y w ujêciu procentowym wyst¹pi³ dot¹d tylko raz: w 2018 r.
Podsumowuj¹c 2019 r. analitycy czêsto wskazywali, ¿e 2020 r. mo¿e przynieœæ dalszy wzrost sprzeda¿y obligacji detalicznych, ale ju¿ nie tak spektakularny, jak poprzednie lata. A wiosn¹ nawet ten scenariusz wydawa³ siê zagro¿ony. W kwietniu MF zapowiedzia³o, ¿e pocz¹wszy od maja obni¿y oprocentowanie obligacji w œlad za kryzysowymi obni¿kami stóp procentowych przez Radê Polityki Pieniê¿nej (stopa referencyjna NBP zmala³a w marcu i kwietniu ³¹cznie o 1 pkt proc.). W rezultacie inwestorzy rzucili siê po papiery z kwietniowej oferty. Sprzeda¿ obligacji oszczêdnoœciowych siêgnê³a wtedy 5,4 mld z³, ale w kolejnych dwóch miesi¹cach wynosi³a ju¿ oko³o 1 mld z³.
Na majow¹ obni¿kê stóp procentowych przez RPP (referencyjna zosta³a obni¿ona o 0,4 pkt proc., do 0,1 proc.) Ministerstwo Finansów ju¿ nie zareagowa³o, co pomog³o w odbudowie popytu na obligacje detaliczne. Od lipca do koñca 2020 r. co miesi¹c Polacy przeznaczali na zakup tych papierów œrednio 2,3 mld z³, tak samo jak w pierwszych trzech miesi¹cach roku.
Struktura sprzeda¿y obligacji detalicznych pokazuje, ¿e du¿a czêœæ inwestorów traktuj¹ te papiery jako formê zabezpieczenia oszczêdnoœci przed negatywnym wp³ywem inflacji. W 2020 r. najwiêksz¹ popularnoœci¹ cieszy³y siê bowiem obligacje czteroletnie, które maj¹ zmienne oprocentowanie powi¹zane z inflacj¹. Ich udzia³ w ca³kowitej sprzeda¿y obligacji wyniós³ 39,5 proc. po 35,6 proc. w 2019 r. To udzia³ rekordowy. Obligacje 10-letnie, które równie¿ maj¹ oprocentowanie powi¹zane z inflacj¹, odpowiada³y jednak tylko za 8 proc. popytu. Nie licz¹c 2016 r., to najs³abszy wynik w historii danych MF, siêgaj¹cej 2007 r.
Mimo to ³¹cznie udzia³ obligacji daj¹cych zabezpieczenie przed inflacj¹ (nie licz¹c obligacji rodzinnych) w ca³kowitej sprzeda¿y obligacji oszczêdnoœciowych wyniós³ 47,5 proc., najwiêcej od 2012 r. To nie przypadek: w 2020 r. inflacja w Polsce by³a najwy¿sza w³aœnie od 2012 r. (wtedy wynosi³a 3,7 proc., a w ub.r. 3,4 proc.).
Obligacje z oprocentowaniem powi¹zanym z inflacj¹ cieszy³y siê szczególnie du¿¹ popularnoœci¹ na pocz¹tku 2020 r., gdy inflacja dochodzi³a nawet do 5 proc. PóŸniej wzrost cen zwolni³, co wraz z obni¿k¹ oprocentowania obligacji zniechêci³o inwestorów do tych papierów.
Od maja 2020 r. stale najwiêksz¹ popularnoœci¹ cieszy³y siê papiery trzymiesiêczne, wprowadzone przez MF do oferty w 2017 r. Ich sta³e oprocentowanie wynosi od maja zaledwie 0,5 proc. (wczeœniej 1,5 proc.), co oznacza, ¿e w ujêciu realnym - czyli po uwzglêdnieniu inflacji - jest ujemne. Pozostaje jednak atrakcyjne na tle oprocentowania lokat bankowych, dla których te papiery s¹ alternatyw¹.
W ostatnich trzech miesi¹cach 2020 r. udzia³ trzymiesiêcznych papierów w ca³kowitej sprzeda¿y obligacji oszczêdnoœciowych wynosi³ ju¿ ponad 50 proc., a œrednio w ca³ym roku 37,2 proc., po 28,4 proc. w 2019 r.
Papiery trzymiesiêczne w du¿ej mierze zast¹pi³y w portfelach inwestorów najpopularniejsze dawniej obligacje dwuletnie, które równie¿ maj¹ sta³e oprocentowanie (od maja wynosi 1 proc.). Udzia³ dwulatek w ca³kowitej sprzeda¿y obligacji oszczêdnoœciowych wyniós³ w 2020 r. zaledwie 14 proc., po 21,3 proc. w 2019 r. Tymczasem w rekordowym pod tym wzglêdem 2016 r. wynosi³ on a¿ 76,5 proc.
Najbardziej atrakcyjnymi instrumentami w ofercie MF s¹ dostêpne od 2016 r. szeœcio- i 12-letnie obligacje rodzinne, przeznaczone dla beneficjentów programu 500+. Popyt na te papiery szybko roœnie, ale pozostaje relatywnie ma³y. W 2020 r. inwestorzy przeznaczyli na obligacje rodzinne 206 mln z³, o 139 proc. wiêcej ni¿ w 2019 r.
